"Abdigör Köftesi" asırlardır yapılmaya devam ediyor
Ağrı'nın yöresel ürünleri arasında yer alan "Abdigör Köftesi"nin, İshak Paşa Sarayı'nı yaptıran İshak Paşa'nın babası Çolak Abdi Paşa için pişirilen ve Anadolu'nun en eski diyet yemeği olarak biliniyor.
Rivayetlere göre, yaklaşık 400 yıl önce midesindeki rahatsızlık nedeniyle et yemekleri yiyemeyen Doğubayazıt Sancak Beyi Çolak Abdi Paşa için arayışa giren dönemin aşçılarının yaptığı "Abdigör köftesi" günümüze kadar gelmeyi başardı.
17. yüzyılın ikinci yarısından günümüze kadar Doğubayazıt mutfağında pişirilen diyet yemeği İshak Paşa'nın 1634-1680 yılları arasında yaşayan ve amâ olduğu için zaman zaman 'Kör Abdi' olarak anılan babası, Çolak Abdi Paşa'nın midesindeki rahatsızlığın artması nedeniyle sarayın aşçıları tarafından hazırlandığını belirtiliyor.
"Toplamda 5 saatlik bir emekle köfteyi yapıyoruz"
Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Ağrı'nın Coğrafi İşaret Tescilini alana "Abdigör Köftesi"nin saatlerce süren bir emek sonucu lezzetiyle damaklarda yer edindiğini belirten İshak Paşa Sarayı'nın eteklerinde restoran işletmeciliği yapan Ayşe Şahin, "Abdigör Köftesi yapımını anneannemden öğrendim. Kurduğumuz bu restoranda bu yemeğimizi yapmaya devam ediyorum. Sığır etinin kalça eti kısmını almamız lazım. Eti sinirlerinden ayırarak taşın üzerinde tokmakla bir güzel dövüyoruz. Dövdüğümüz et merhem kıvamı haline geliyor, tabi içine tuz döküp ara ara dövmeye devam ediyoruz. Köfte haline getirdikten sonra kaynar suyun içine koyup içine pirincimizi döküyoruz. Pirinç suyunu çekti mi yağı döküp kızartıyoruz. Bu bizim Abdigör Köftemiz. Eti dövmek uzun sürüyor ama yapılışı bir saat içinde bitiyor. Toplamda 5 saatlik bir emekle köfteyi yapıyoruz. Bir rivayete göre Doğubayazıt Sancak Beyi Kör Abdi Paşa yemiş gözleri açılmış. Bir rivayete göre diyet yemeği olarak yemi ve mücadele ettiği hastalığından iyileşmiş. Sadece Doğubayazıt'ta İshak Paşa Sarayı dibinde yapılıyor, başka yerde yapılmıyor bu yemek." ifadelerine yer verdi.
Eski Bayazid Evi, Şeyh Ahmed-i Hani Müzesi ve İshak Paşa Sarayı'ndan bir görünüm
Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okulu Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölüm Başkanı Dr. Ahmet Menevşeoğlu ise "Abdigör Köftesi"nin aldığı isim ile ilgili çeşitli rivayetlerin olduğunu söyledi.
Ahmet Menevşeoğlu, "Abdigör Köftesi, İshak Paşa’nın babası 'Kör Abdi'den geliyor. Kör Abdi'nin çok ciddi mide rahatsızlıkları ve sindirim bozuklukları varmış, her ne yemek yerse yesin maalesef kusmayla sonuçlanıyor. Dönemin büyük aşçıları her türlü yemeği yapmasına rağmen, belki bin bir çeşit yemek yapılıyor maalesef Kör Abdi’nin midesi kabul etmiyormuş. Yine dönemin büyük aşçıları ne yapabiliriz diye düşünürken, Abdigör Köftesi ortaya çıkıyor. Abdigör ismi az önce de dediğim gibi İshak Paşa’nın babasından geliyor. Aslında 'Kör Abdi' diyorlarmış ona. Günümüze gelene kadar da Abdigör olarak isim almış, muhtemelen 'Abdi Kör'dür gerçek ismi." dedi.
İçerisinde bulunan doğal bitikler ve yapılma tekniği ile diğer köfte türlerinden farklı olduğuna dikkat çeken Menevşeoğlu, "Biliyorsunuz ki Ağrı kırsal bir bölge, Ağrı Dağı’nın eteklerinde çok güzel yaylalarımız var, sadece Ağrı Dağı’nın eteklerinde değil başka yerlerimizde de çok güzel yaylalarımız var. Ağrı’nın en büyük özeliği çok ciddi endemik bitkilere sahip olması ve çok bakir bir alan olmasıdır. Bu Abdigör Köftesinde de bulunan yine yabani kekik ve nane de bu yaylalardan toplanmış bitkiler. Abdigör Köftesinin en büyük özeliklerinden biri de aslında, yabani nane ve kekiğin çok ama çok doğal oluşu. Abdigör Köftesini diğer köftelerden ayıran en büyük özeliği haşlama yöntemi ile yapılması, diğer bütün köfteler ya ızgara, ya tavada kızartılarak ya da yağda pişiriliyor ama Abdigör Köftesi suda haşlanıyor. Bu nedenle çok sağlıklı bir köfte." şeklinde belirtti.
Abdigör Köftesinin yeterince bilinmediğini, güzel bir reklam ve pazarlama ile tüm Türkiye’nin istifade edebileceği bir lezzet olabileceğini söyleyen Menevşeoğlu sözlerini şöyle sürdürdü:
"Maalesef Abdigör Köftesi sadece, Ağrı, Van, Kars bölgesinde biliniyor. Ben şahsen Sivaslıyım Abdigör Köftesiyle burada tanıştım. Maalesef Türkiye’nin başka hiç bir yerinde bilinmiyor ama bir Tekirdağ, İnegöl Köftesi dediğimiz zaman, Hakkâri’den tutun Edirne’ye kadar her yerde biliniyor.
Dediğim gibi Abdigör Köftesinin çok daha iyi reklam ve pazarlamasının yapılmasıyla birlikle tüm Türkiye’ye gerçekten sağlıklı bir besinin sunulacağına inanıyorum."